مقاله وارده:

تاریخچه دبیرستان ماندگار البرز

دکتر محمدرضا شریف کاظمی؛ مشاور وزیر اسبق آموزش و پرورش

در بیست و چهارمین سال حکومت ناصرالدین شاه قاجار یعنی به سال 1252 شمسی ( 1873 میلادی و 1288 هجری قمری) یک هیئت مذهبی آمریکایی وابسته به کلیسای انجیلی به ریاست شخصی به نام ( باسِت Bassette ) از آمریکا به ایران آمد و در ساختمان اتابک در خیابان لاله زار مستقر شده و شروع به کار نمود. ۲ سال بعد این هیئت دست به کار تأسیس دبستانی در نزدیکی دروازه قزوین شد، اگر این دبستان را پایه سازمان ­یابی و تأسیس دبیرستان البرز که بعدها به وجود آمد به شمار آوریم، اکنون از آن تاریخ یکصد و سی و پنج سال می گذرد. این هیئت در سال 1264 شمسی، پس از خریداری محلّی در خیابان قوام السّلطنه ( ۳۰ تیر فعلی) به کار ساختمانی برای دبیرستان پرداخت و اوّلین کلنگ این بنا در همان سال به دست ناصرالدّین شاه قاجار به زمین خورد و دو سال بعد یعنی در سال 1266 ساختمان آن پایان یافت. این مدرسه دارای شش کلاس و پنجاه نفر دانش آموز بود و به ریاست شخصی به نام (وارد Ward ) اداره می­شد. این مدرسه هم اکنون در خیابان سی تیر کوچه نو بهار موجود و به نام مهر امام نامیده می ­شود.

پس از بازگشت وارد ( Ward) به امریکا در سال 1277 شمس ی (1898 میلادی)، شخصی بنام دکتر ساموئیل مارتین جردن ریاست مدرسه را بعهده گرفت. در طی مدت 15 سال بتدریج به کلاس­های آن اضافه گردید و در نهایت در سال 1292 (1913 میلادی) دوره دوازده ساله دبستان و دبیرستان تکمیل گردید. در همان سال، هیئت امریکائی اراضی بیرون دروازه یوسف آباد به مساحت یکصدو پنجاه هزار ذرع مربع که به دست خواهر میرزا حسن خان مستوفی و شوهرش جلال الدّوله در بانک شاهی به گرو گذاشته شده بود را خریداری کردند. لیکن بدلیل اختلاف در تعیین حدود املاک بهجت آباد و جلالیه برای محصور کردن آن به اشکالاتی برخوردند. درسال 1294 شمسی ساختمانی برای اقامت دکتر جردن در این اراضی بنا شد. در سال 1297 (1918میلادی) اولین ساختمان شبانه روزی به نام مَک کورمیک (Mac Cormic Hall ) به علاوه یک ساختمان دیگر در جنوب منزل دکتر جردن پایان یافت. از سال 1300 هجری شمسی تا سه سال کشمکش­ هائی بر سراراضی باغ امیرنظام در مجاورت اراضی بجهت آباد و جلالیه بین میرزا هاشم آشتیانی و بعد از آن میرزا حسن خان مستوفی و شخصی بنام دولتشاهی با هیات امریکائی در می گیرد که با حکمیت مرحوم علی اکبر داور و ارسلان خلعتبری مساله حل و فصل می­شود. درسال 1303 شخصی بنام رولستون (Rollestone) امریکائی هزینه ساختمان اصلی دبیرستان را پرداخت و مارکوف معمار مشهور لهستانی الاصل روس، کار ساختمان آنرا با الهام از بناهای ایرانی و اسلامی بر عهده گرفت و در عرض سه سال به پایان رساند. کلاس­ های متوسطه از محل سابق خود به این ساختمان منتقل شد و در سال 1308 شمسی (1929 میلادی) به کالج تبدیل شد و دوره پانزده ساله A. B در آن تأسیس یافت که شامل 900 دانش آموز می­شد و به نام کالج آمریکایی ­های تهران خوانده شد. نام چهار راه کالج ( چهار راه حافظ فعلی) برگرفته از کالج آمریکایی­ های تهران است.

در سال 1312 شمسی (1923 میلادی) یک زن آمریکایی به نام خانم " هاری مور" به ایران آمد و ساختمان شبانه روزی به نام تالار لینکلن و نیز یک درمانگاه کوچک به ضمیمه آن ساخته شد. همچنین در سال بعد (1313 شمسی) ساختمان دیگری برای دوره لیسانس در قسمت شرقی ساختمان مرکزی به نام ساختمان علوم احداث گردید.

در سال 1319 مجموعه ساختمان ­ها و اراضی ( عرصه و اعیان) البزر به مبلغ یک میلیون تومان توسط دولت خریداری شد و آقای هادی اشتری، مدیرکل وزارت معارف و صنایع مستظرفه تحویل گرفته شد. بعد از آمریکایی­ ها، اوّلین ایرانی که ریاست البرز را بر عهده گرفت آقای وحید تنکابنی بود که تا سال 1320 ریاست را بر عهده داشت و سپس آقای علی محّمد پرتوی صنیعُ المُلک به ریاست دبیرستان البرز منصوب شد و تا مرداد 1321 خدمت نمود. پس از آن آقای حسن ذوقی رییس دبیرستان البرز شد و در بهمن ماه 1321 آقای دکتر لطفعلی صورتگر با داشتن سمت استادی دانشگاه ریاست البرز را عهده دار شد و تا دهم مرداد 1323 در این سمت خدمت نمود. از این تاریخ ریاست و اداره دبیرستان البرز و شبانه روزی آن به آقای دکترمحمد علی مجتهدی گیلانی استاد دانشکده فنی دانشگاه تهران واگذار شد که تا اواخر سال 1357 بطور مستمر در این سمت انجام وظیفه نمود. در طی دوران ریاست آقای دکتر مجتهدی ساختمان­ های متعددی به مجموعه ساختمان ­های البرز اضافه شد و ساختمان جدید شبانه روزی در سال 1346 به اتمام رسید. آزمایشگاه­ های فیزیک، کتابخانه، سالن امتحانات بسیار عظیم و نیز مرکز فنی که سال 1351 آغاز و در سال 1354 به اتمام رسید، از جمله اهم آنهاست. تاثیر گذاری حضور پیوسته و با مدیریت توانمند دکتر مجتهدی در طول ۳۵ سال بطور مستمر باعث تربیت حدود ۵۰.۰۰۰ دانش آموخته با دانش و مهارت ویژه و اثرگذار در سطح ملی و بین المللی شده است.

در سال 1337 که دولت وقت تصمیم گرفت با همکاری دولت فرانسه، دانشگاه پلی تکنیک تهران ( امیرکبیر) را تأسیس کند، نزدیک به هفتاد و یک هزار متر مربع از اراضی این دبیرستان به آن مجموعه واگذار شد. در سال 1376 ساختمان مرکزی و ساختمان علوم در شرق دبیرستان به شماره 2000 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده­ است.

http://sharif.blogsky.com/1388/02/06/post-4/